Olgusal ve Düşsel Gerçekliğin Kozmogonik Portreleri: Frida Kahlo’nun İmgeleminde Biyolojik ve Ruhsal Acının Anatomisi

Frida Kahlo; acıyı, tutkuyu, aşkı ve özgürlüğü betimlediği resimleri ile 20.yüzyılın dikkate değer sanatçılarından olmuş ve herkesçe bilinen mücadeleci bir kadın ikonu haline gelmiştir. Sürrealist olarak tanımlansa da bunu reddeden ve sadece yaşadığı gerçekliği betimlediğini söyleyen Kahlo’nun 55’i otoportre olmak üzere 143 eseri vardır. Kahlo, geçirdiği çocuk felci hastalığı sonucu işlevsiz kalan sağ bacağı ve 17 yaşında geçirdiği trafik kazasında sol kalçasından giren bir demir parçasının neden olduğu ağır yapısal bozulmanın etkisini ömür boyu dinmek bilmeyen kalça, sırt ve bacak ağrıları şeklinde yaşamıştır. Bu yapısal bozulma ve acının etkilerini eserlerinde simgesel bir dille yansıtmıştır. Kahlo’nun sanatı; modernizmin yıkıcılığına, tüketim kültürüne, parçalanmaya karşı direnir ve başkaldırıyı bir umut olarak betimler. İçine doğduğu Meksika kültürünün geleneğinden, topografyasından (coğrafi ve kültürel) ve çoğulcu kültürel dokusundan beslenen sanatçı, modernleşmenin yabancılaştırıcı etkilerini ve bireye acı veren yanlarını algılamaya yönelik bir bilinç önermektedir. Bu bağlamda Kahlo’nun sanatında Meksika milli kimliğinin de etkileri olmuştur. Onun sanatı, emperyalizme karşı bir başkaldırı niteliğinde olduğu kadar, eril kültürün dayatmacı mantığına karşı kadını özgürleştirici niteliktedir. İşte onu devrimci yapan esas nitelik, bilinçdışı arketipal motifleri, “kendiliğinde” somutlaştırmasıdır. Kahlo, hem sanatsal hem mitolojik referanslara başvurarak, lineer zaman düzlemini aşan ve beden-psike arasındaki bariyeri de kaldıran bir algı üretmiştir. Sanatçı, özyaşamsal ve geleneksel deneyimlerini, şimdiye ve geleceğe projekte edebilmeyi başarabildiği için; durağan ve insan merkezli dünya algısının aşılması yönünde bir bilinç oluşturabilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Frida Kahlo’nun eserlerindeki “direniş ve mücadele” ruhunu ortaya koymaktır. Frida Kahlo’nun resimleri çalışmanın kapsamını oluşturmaktadır. Bu çalışma, sanatçının fiziki ve ruhi dünyasına yansıyan acının dışavurumu olan ve herkes tarafından bilinen ikonik tablolarının seçilmesiyle sınırlandırılmıştır. Kahlo’nun eserlerindeki “direniş ve mücadeleyi” imleyen/gösteren sembolik dili ve arketipal motifleri okumaya olanak veren psikanalitik yöntemdir. Bu bağlamda sanatçının eserlerinden bir seçki yapılarak, psikanalitik yöntemle okuma yapılmıştır. Sanatçı, yaşamın bir mücadele alanı olduğunu betimlerken; ölümün, acıların ve eşitsizliklerin panzehiri olarak “aşk ve direniş” i anlatılarının merkezine yerleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler: Frida Kahlo, Arketip, Aşk, Acı, Direniş

‘Frida Kahlo; depicts pain, passion, love and freedom in her paintings. She has become a powerful female icon of a well-known artist. The aim of this work is to reveal the "resistance and struggle" spirit in Frida Kahlo's works. The artist of Mexican origin, through the work she has produced by making use of the cultural tradition she has built, class inequality, imperialism, a secondary style of women's social position. And thus, depicts violence that arises from the inequality of living through the paintings. She has made art an instrument of healing for biological/physical and spiritual suffering. The method of this study is a psychoanalytic method that allows reading the symbolic language and archetypal motifs that signify/show "resistance and struggle" in Kahlo's works. In this context, a selection from the works of the artist was made and readings were made by the psychoanalytic method. This work is limited to the selection of iconic paintings known to everyone, which is the expression of pain reflecting the artist's physical and spiritual world. These works are My Nurse and Me, Diego and I, The Two Fridas, Memory or The Heart, The Love Embrace of the Universe, The Wounded Deer, The Broken Column, The Flying Bed, The Bus and Moses or Nucleus of Creation. While she described life as a struggle, she put "love and resistance" at the center of her stories as an antidote to death, suffering and inequalities.

Keywords: Frida Kahlo, Archetype, Love, Pain, Resistance